Wat is een design system? De complete uitleg voor designers en developers [2025]

Je hoort het steeds vaker: design systems. Maar wat is een design system nu écht, en waarom is het belangrijk? Als je werkt aan digitale producten, of je nu designer of developer bent, dan is de kans groot dat je er al mee te maken hebt gehad – of binnenkort gaat krijgen.

In dit artikel leggen we precies uit wat een design system is, waar het vandaan komt en waarom het steeds centraler staat in moderne productontwikkeling. Je ontdekt wat de typische onderdelen zijn van een design system, hoe het verschilt van een styleguide, en wanneer het slim is om er zelf eentje te bouwen. Ook nemen we je stap voor stap mee in hoe je zo'n systeem opzet én hoe samenwerking tussen designers en developers daarin cruciaal is.

Of je nu net begint met UX/UI design of werkt in een doorgewinterd productteam: dit artikel helpt je begrijpen wat een design system voor jouw werk kan betekenen. Minder dubbel werk, meer consistentie, snellere iteraties — maar ook betere communicatie. Laten we erin duiken.

Wat is een design system?

Definitie en oorsprong van design systems

Een design system is in de basis een verzameling afspraken, richtlijnen en herbruikbare componenten die samen zorgen voor een consistente gebruikersinterface. Denk aan een bibliotheek van knoppen, kleurcodes, lettertypes, marges en animaties, maar ook de logica achter wanneer en waarom je wat gebruikt.

Design systems zijn ontstaan uit de noodzaak om digitale producten schaalbaar en consistent te maken. Vroeger werkte elk team op zijn eigen eiland: designers leverden hun werk op, developers bouwden het na – vaak met afwijkingen. Maar naarmate teams groeiden en producten complexer werden, ontstond er behoefte aan een gedeeld referentiepunt. Dat referentiepunt werd het design system.

De link met UX en UI is sterk. Want een goed design system draait niet alleen om het uiterlijk van knoppen, maar ook om gebruikerservaring en gedrag. Het volgt ontwerpprincipes zoals visuele hiërarchie, toegankelijkheid en consistentie — essentieel voor elke gebruiksvriendelijke interface.

Waarom bestaan design systems?

Design systems bestaan omdat teams groter worden, deadlines strakker zijn en gebruikers veeleisender. Als je met vijf designers en tien developers aan één platform werkt, dan wil je zeker weten dat iedereen hetzelfde bedoelt met "primair knopje" of "inputveld met foutmelding".

Het draait om schaalbaarheid en snelheid. Met een design system kun je sneller ontwerpen én ontwikkelen, zonder telkens opnieuw het wiel uit te vinden. Bovendien bevordert het samenwerking: designers en developers spreken ineens dezelfde visuele én functionele taal.

In de praktijk zien we vaak dat design systems ontstaan wanneer teams last krijgen van inconsistentie. Bijvoorbeeld: het ene scherm gebruikt een blauwe knop met afgeronde hoeken, het andere scherm een vierkante groene. Dat soort visuele ruis haalt de geloofwaardigheid van een product naar beneden. Met een goed opgezet design system voorkom je dat.

Maar het is niet alleen voor grote teams. Ook solo designers of kleine startups kunnen er profijt van hebben. Zodra je merkt dat je elementen begint te herhalen of dat een stijlkeuze vaker terugkomt, is het moment daar om te denken in systemen in plaats van losse pixels.

Waarom een design system gebruiken?

Belangrijkste voordelen van een design system

Misschien vraag je je af: waarom een design system gebruiken, als je ook gewoon een paar componenten kunt hergebruiken of een styleguide aanhoudt? Het verschil zit 'm in de schaalbaarheid, efficiëntie en betrouwbaarheid die een goed design system biedt.

Een van de grootste voordelen is design consistentie. Of je nu werkt aan een website, app of platform – gebruikers verwachten herkenbare patronen. Een design system zorgt ervoor dat knoppen, lettertypes, kleuren en iconen er op élk scherm hetzelfde uitzien én zich hetzelfde gedragen. Dat geeft vertrouwen, verlaagt de cognitieve belasting en maakt je interface intuïtiever.

Daarnaast verhoogt het de efficiëntie binnen teams. Designers hoeven niet telkens opnieuw te beslissen welk type kaartje of formulier ze gebruiken; developers kunnen terugvallen op goed gedefinieerde componenten. Dat scheelt overleg en voorkomt fouten. Teams spreken dezelfde visuele en technische taal – en dat versnelt het hele proces.

Ook bij het onboarden van nieuwe teamleden is een design system goud waard. In plaats van dat nieuwe designers of developers zich door tientallen Figma-bestanden of documentatiepagina’s moeten worstelen, kunnen ze direct aan de slag met duidelijk gedefinieerde richtlijnen en herbruikbare bouwstenen. Dit versnelt niet alleen het inwerkproces, maar versterkt ook de kwaliteit en samenhang van het product.

Kortom: een design system maakt het makkelijker om te schalen, sneller te werken, én beter samen te werken – zeker als je met meerdere producten of teams tegelijk werkt.

Wanneer is het te vroeg of te laat om er één te maken?

Je hoeft echt niet direct bij de eerste schets al een compleet design system op te tuigen. Maar wacht je te lang, dan is het risico groot dat je vastloopt in inconsistenties en dubbel werk.

Een handige vuistregel: als je voor de tweede keer dezelfde designbeslissing moet maken, is het tijd om na te denken over standaardisatie. Dat geldt bijvoorbeeld voor terugkerende componenten zoals knoppen, navigaties of invoervelden.

Start je met een MVP of prototype? Dan is het vaak nog te vroeg om alles vast te leggen. Maar zodra het project zich uitbreidt naar meerdere schermen of gebruikersflows, is het slim om een lichtgewicht systeem op te zetten. Begin klein – een set kleuren, een paar basiscomponenten – en bouw stapsgewijs verder.

Aan de andere kant: wacht je tot het product al maanden live is en tientallen varianten bevat, dan kan het lastig zijn om alles terug te brengen tot één lijn. Refactoring kost tijd, en je stuit mogelijk op weerstand binnen het team. In die gevallen loont het om het design system iteratief op te bouwen. Start met de meest gebruikte elementen en documenteer de keuzes actief.

Te vroeg of te laat bestaat dus niet echt – het draait om het juiste moment binnen de context van je team en product. Zodra herhaling, samenwerking en schaalbaarheid in beeld komen, is het tijd om serieus te kijken naar een design system.

De onderdelen van een design system

Typische elementen in een design system

Een goed design system is meer dan een verzameling mooie knoppen. Het bevat een breed scala aan elementen die samen een compleet fundament vormen voor digitale producten. Elk onderdeel heeft z’n eigen rol in het waarborgen van consistentie, herbruikbaarheid en gebruiksvriendelijkheid.

De kern bestaat vaak uit een componentenbibliotheek. Hierin vind je bouwstenen zoals knoppen, formulieren, navigatie-elementen en kaarten. Elk component is visueel ontworpen, functioneel doordacht en voorzien van duidelijke richtlijnen. Dat betekent: wanneer je het gebruikt, hoe het eruitziet in verschillende staten (hover, actief, disabled), en hoe het zich gedraagt op mobiel en desktop.

Daarnaast zijn er typografische richtlijnen. Welke lettertypes gebruik je? Welke groottes, gewichten en regelafstanden passen bij titels, bodytekst of labels? Een goed systeem heeft ook een kleurenpalet dat slim is opgebouwd: met primaire kleuren, accenten, grijstinten en duidelijke contrastwaarden voor toegankelijkheid.

Niet te vergeten zijn iconensets en illustratiestijlen. Deze zorgen ervoor dat visuele elementen uniform zijn doorheen de hele ervaring. Ook content guidelines horen erbij – denk aan tone-of-voice, grammaticale voorkeuren en microcopy-regels. Bijvoorbeeld: zeg je “Je bestelling is gelukt” of “Bestelling geplaatst”? Zo voorkom je stijlbreuken.

Tot slot: toegankelijkheidsrichtlijnen. Denk aan minimale contrasten, focus states, en toetsenbordnavigatie. Deze zorgen ervoor dat jouw digitale product bruikbaar is voor iedereen, ook voor mensen met een beperking.

Kortom, de onderdelen van een design system zijn veelzijdig en sluiten aan op zowel visuele als functionele UX/UI-principes.

Voorbeeld uit tools zoals Figma

Veel design teams gebruiken Figma als de basis voor hun design system. Waarom? Omdat je in Figma gemakkelijk componenten kunt maken, varianten kunt aanleggen (denk: primaire knop vs. secundaire knop), én stijlen kunt delen tussen bestanden. Het werkt als een levende bibliotheek die je continu kunt uitbreiden en verfijnen.

In Figma bouw je visuele componenten die direct herbruikbaar zijn in al je ontwerpen. Maar dat is nog maar de helft van het verhaal. Wat vaak over het hoofd wordt gezien, is dat documentatie even belangrijk is als de visuals zelf. Denk aan notities bij componenten, beschrijvingen van gebruiksscenario’s, of links naar technische implementaties. Figma ondersteunt dit met commentaarvelden, beschrijvingen en linkjes naar code-repositories.

Soms heb je naast Figma nog andere tools nodig. Storybook bijvoorbeeld, is ideaal voor het tonen van interactieve UI-componenten in code. En met design tokens (kleurwaarden, spacing, typografie-instellingen in codeformaat) sla je de brug tussen design en development.

Een sterk design system bestaat dus uit meer dan een mooi Figma-bestand. Het is een levend ecosysteem waarin tools, documentatie en code elkaar versterken. Zo kunnen designers én developers bouwen aan één samenhangende gebruikerservaring.

Design system vs styleguide: wat is het verschil?

Wat een styleguide is en hoe die verschilt

Een styleguide is vaak het eerste waar teams aan denken als ze visuele richtlijnen willen vastleggen. Het bevat meestal zaken zoals logo-gebruik, kleuren, lettertypes en basisvormgeving. Handig, maar ook beperkt. Want een styleguide is in wezen een statisch document – een soort naslagwerk dat zegt: "zo moet het eruitzien."

Een design system gaat veel verder dan dat. Het is dynamisch, schaalbaar en interactief. Naast de visuele stijlelementen bevat het ook herbruikbare componenten, gedragsregels, toegankelijkheidsprincipes én technische implementaties. Waar een styleguide vooral laat zíen wat mooi is, zorgt een design system dat iedereen het op dezelfde manier kan maken, gebruiken en herhalen – telkens weer.

Kort gezegd: een styleguide is een momentopname. Een design system is een werkend systeem dat meegroeit met je product.

Wanneer je welke nodig hebt

Gebruik een styleguide als je werkt aan een eenmalig project, of wanneer het vooral gaat om merkidentiteit en visuele richting. Het is geschikt voor campagnes, kleine websites of brandingprojecten waarbij weinig interactie komt kijken.

Maar zodra je te maken hebt met herbruikbare componenten, meerdere schermen of een team van designers en developers, dan is een design system de betere keuze. Het voorkomt interpretatieverschillen, versnelt ontwikkeling en maakt schaalbaar werken

Hoe maak je een design system?

Stappenplan in begrijpelijke taal

Een design system opzetten klinkt als een megaklus, maar als je het stap voor stap aanpakt, valt het reuze mee. Hier is een praktisch plan om mee te beginnen.

Stap 1: Inventariseer je huidige design-assets.
Kijk naar wat je al hebt: gebruikte knoppen, kleuren, iconen, typografie. Verzamel alles op één plek. Dit geeft overzicht én helpt je patronen ontdekken.

Stap 2: Stel je designprincipes op.
Wat zijn de uitgangspunten van je product? Denk aan toegankelijkheid, eenvoud, of mobile-first. Deze principes zijn het fundament waarop je componenten keuzes baseert. Ze helpen bij twijfel én zorgen dat je team in dezelfde richting denkt.

Stap 3: Bouw herbruikbare componenten.
Maak een start met de basis: knoppen, formuliervelden, kaarten, navigatie. Gebruik tools als Figma om deze componenten op te zetten met varianten, zodat je ze snel kunt hergebruiken.

Stap 4: Documenteer alles.
Zet er altijd bij: wanneer gebruik je welk component, wat zijn de do's en don’ts, en hoe ziet de interactie eruit? Voeg ook technische specs toe voor developers. Tools als Zeroheight, Notion of Figma zelf zijn hier ideaal voor.

Stap 5: Test met developers en pas aan.
Werk samen met het developmentteam om te checken of de componenten ook echt te implementeren zijn. Gebruik bijvoorbeeld Storybook voor een technische componentenbibliotheek en design tokens om stijlvariabelen te delen.

Zo groeit je design system stap voor stap uit tot een krachtig, flexibel systeem waar het hele team op kan bouwen. En het mooiste: je hoeft nooit meer van nul te beginnen.

Samenwerking tussen developers en designers

Een design system voor developers en designers werkt alleen goed als beide groepen vanaf het begin samenwerken. Het is geen ontwerpdocument dat na oplevering naar developers wordt doorgestuurd – het is een gedeeld platform dat ontwerp én techniek verbindt. En precies daar zit de kracht.

Designers leggen in tools als Figma de visuele logica vast: hoe moet een knop eruitzien, hoe gedragen invoervelden zich, hoe zit de spacing tussen componenten? Developers vertalen dat vervolgens naar code, vaak met behulp van Storybook, design tokens, of frameworks zoals React of Vue. Door die samenwerking ontstaat één bron van waarheid voor álle teams.

Design tokens – dat zijn gestandaardiseerde waarden voor bijvoorbeeld kleur, lettergrootte of spacing – zorgen ervoor dat de stijl in Figma één op één overeenkomt met de stijl in de code. Zo worden wijzigingen automatisch doorgevoerd in alle lagen: design, code én documentatie. Minder misverstanden, minder bugs, meer snelheid.

In de praktijk zien we vaak dat designers en developers samen componenten reviewen. Een knop is niet “klaar” als hij alleen mooi is – hij moet ook klikbaar, responsief en toegankelijk zijn. Door gezamenlijk eigenaarschap te nemen, ontstaat er een design system dat leeft, groeit en aansluit op de wensen van echte gebruikers.

Conclusie

Wat is een design system? Het is een levend systeem van visuele en functionele richtlijnen, componenten en documentatie dat zorgt voor consistente, schaalbare digitale producten. Of je nu designer of developer bent – een goed opgezet design system helpt je sneller, efficiënter en met minder fouten te werken.

We hebben gezien waarom een design system waardevol is, welke onderdelen erin zitten, hoe het verschilt van een styleguide en hoe je er zelf een opzet. Ook heb je geleerd hoe belangrijk samenwerking tussen ontwerp en development is, met tools als Figma, Storybook en design tokens als brug tussen de werelden.

Sta je aan het begin van een nieuw project? Begin dan klein: breng in kaart welke elementen je vaak gebruikt en denk na over je designprincipes. Zo leg je de eerste bouwstenen voor een krachtig, toekomstbestendig design system.

Wil je hulp bij het opzetten van een design system? Raadpleeg een specialist of begin klein met een eigen componentenbibliotheek in Figma. Het is een investering die zich dubbel en dwars terugbetaalt.